PEN International publiceert jaarlijks een case list van gevangen en bedreigde schrijvers, dichters en journalisten. Ook al wordt hen het zwijgen opgelegd, hun woorden zijn niet stil te krijgen. Wij zullen ze blijven delen.
Gedichten die niet stil te krijgen zijn - een collectie
Mijn zus slaapt – María Cristina Garrido Rodríguez
Vertaald door Bodil Ponte-Kok
Mijn zus slaapt
als een engel
maar haar ziel houdt ze wakker
zodat ik haar kan omarmen, de pijn in
en na het aanroepen van haar waanbeelden
het opsteken van kaarsjes voor zo veel verwoesting,
laat ik haar begaan in haar gevechten
want ook de slaap is een vijand.
De hand van de nacht
vergrendelt de crypten van de ongelukkigen,
een endemisch piepen verteert mijn geduld
ik schreeuw naar de bewaarster: was het maar…
en de drie gedachtenpuntjes worden nieuws.
Wat van me over is, gaat liggen
maar slapeloosheid kronkelt onder mijn twijfels,
zonder de botten om mijn getob te ontvluchten.
Wat zou mijn zus dromen
over de zee bij Canasí,
vochtig en groener dan groen?
Dat vrijheid is als een trekvogel
die niet huiswaarts keert?
Mijn zus droomt over mij
want ik ben de tweeling van haar verdriet.
Ze kust me met alle vergeving die we niet konden vragen,
van dochter zonder vader en vader zonder uitvaart,
van moeder van de mannen en mannen zonder omhelzing,
ze kust me met alles wat haar ogen zich herinneren.
Mijn zus slaapt
onrustig
en ik neem intrek in haar schim,
ik zet haar verlangens wijd open,
en veeg het spinrag van woede weg.
Haar nachtmerrie verban ik,
werp ik ver van ons af.
Ik wil niet dat ze droomt dat de vogel niet vertrekt,
dat haar stranden een modderige luchtspiegeling zijn,
dat de vrijheid die ik meedraag alleen voor mij bestemd is.
​
Maria Cristina Garrido is een Cubaans dichter en activist. Op 11 juli 2021 deed ze samen met haar zus en duizenden andere Cubanen mee aan een vreedzaam protest tegen de schending van de mensenrechten in Cuba. Ze werd gearresteerd en op 10 maart 2022 veroordeeld tot zeven jaar gevangenisstraf vanwege verstoring van de openbare orde en verzet. Sindsdien zit ze gevangen.
​
Een gedicht over een kraai – Victoria Amelina
Vertaald door Nina Targan Mouravi
Op een voorjaarsblauwe akker
Komt een vrouw in zwarte kleren
In de leegte als een vogel
Namen van haar zusters schreeuwen
Eén voor één schreeuwt zij ze uit zich:
Haar die veel te haastig uitvloog
Haar die om het sterven smeekte
Haar die het niet af kon wenden
Haar die steeds is blijven wachten
Haar die steeds is blijven hopen
Haar die zwijgt, al veertig dagen
En zo schreeuwt zij ze de grond in
Net alsof ze pijn wil zaaien
Uit die pijn en uit die namen
Zullen nieuwe zusters groeien
Die het leven gaan bezingen
En wat moet zij dan, als kraai?
Zij gaat door, alleen het schreeuwen
Om die zwaluwen daarboven
Houdt haar nu nog op de been.
Hoor je hoe ze die blijft roepen,
Al die namen, één voor één?
Victoria Amelina was een Oekraïens dichter en schrijver. In 2023 reisde ze af naar Oost-Oekraïne om daar getuigenissen op te tekenen van overlevenden. Op 1 juli overleed ze daar aan verwondingen die ze opliep bij een Russische raketaanval. Amelina was een van de oprichters van het New York Literature Festival in de Donetsk-regio en werkte aan een Engelstalig nonfictieboek over haar ervaringen in oorlogstijd: War and Justice Diary: Looking at Women Looking at War. Het boek is begin 2025 postuum gepubliceerd.
​
​
Als ik sterven moet – Refaat Alareer
vertaald door Tjadine Stheeman
Als ik sterven moet
moet jij blijven leven
om mijn verhaal door te geven
om mijn boedel te verkopen,
een stuk stof te kopen
en een bolletje touw,
(wit moet hij worden, met een lange staart)
zodat een kind, ergens in Gaza,
wachtend op zijn vader die verdween in een vuurzee –
en van niemand afscheid nam
niet eens van zijn vlees en bloed
niet eens van zichzelf –
zijn blik opslaat naar de hemel
en de vlieger ziet, mijn vlieger door jou gemaakt,
hoog zwenkend in de lucht
en even denkt dat het een engel is
die liefde komt terugbrengen
Als ik sterven moet
laat mijn dood hoop geven
laat mijn dood een verhaal worden.
Refaat Alareer was een Palestijnse dichter, schrijver, professor en activist uit Gaza. Hij doceerde literatuur en creative writing aan de Islamic University of Gaza en was mede-oprichter van de organisatie We Are Not Numbers, een mentorprogramma voor jonge Palestijnse schrijvers. We Are Not Numbers staat voor de kracht van verhalen als vorm van verzet tegen de Israëlische bezetting. Alareer werd op 6 december 2023 vermoord tijdens een Israëlisch bombardement.
​​
​
In de bak – Maksim Znak
Vertaald door Nina Targan Mouravi
Er zijn geen zieken in de bak,
Geen nood aan medicijnen:
Wie kwakkelt die moet domweg straks
Voor Here God verschijnen.
Er is geen honger in de bak,
Geen noodgedwongen vasten.
Wie vies is van de bajesprak,
Die heeft geen honger, basta.
Er is geen droefheid in de bak,
Ze springen daar als gekken
Blij in het rond. Je twijfelt? Wacht,
Je zult het zelf ontdekken.
Maksim Znak is een Belarussische advocaat, dichter en schrijver. Hij werd in september 2020 gearresteerd en in 2021 veroordeeld tot tien jaar gevangenisstraf op valse beschuldigingen van samenzwering, terrorisme en extremisme vanwege zijn betrokkenheid bij de Belarussische oppositie. Znak werd in januari 2023 voor het laatst gezien door zijn advocaat, sindsdien is er niets van hem vernomen.
​
​​
June 12th, In Prison (fragment) – Kerina Lorena Tariman
Vertaald door Amanda Echanis
I
the back and forth
doesn’t even span five meters.
I suppose I’m lucky
the windows are a little bit big.
from here,
I have watched
how fast
the beans grow
when fertilizer is put into them.
the whole afternoon
is worth a pack of cigarettes.
in between puffs,
I struggle with words.
must read
must write
must listen
to the words, words,
words with no end,
with no bound.
Dit gedicht is vertaald in de gevangenis door de Filipijnse dichter Amanda Echanis en geschreven door de Filipijnse dichter en activist Kerina Lorena Tariman tijdens haar gevangenschap in 2000 vanwege illegaal bezit van vuurwapens, een veelgebruikte aanklacht van de staat tegen activisten. Tariman werd uiteindelijk na meer dan een jaar vrijgelaten, maar overleed in 2021 na een confrontatie met het Filipijnse leger. Amanda Echanis werd in 2020 gearresteerd, vanwege soortgelijke aanklachten.
​
​
​